Poniedziałek -  W Afryce nie należy się śpieszyć

Wtorek - Addis Abeba, czyli nowy kwiat Etiopii

    Addis założone w 1887 roku jak przystało na stolicę kraju jest największym miastem Etiopii i jedną z największych aglomeracji Afryki (około 4,5 miliona mieszkańców oficjalnie). Położone na wysokości 2400 m n.p.m.,  wśród wzgórz ma dość skomplikowany rozkład ulic: cześć meandruje wśród wzniesień, a inne przecinają je, wznosząc się na kilkunastometrowe pagórki. Do tego co jakiś czas łączą się w ronda. Poruszanie się po tak zawikłanym systemie ulic wydawałoby się nie lada wyzwaniem dla turysty w kilka godzin po przylocie, ale dzięki komunikacji, na którą składają się minibusy i autobusy, jest to całkiem proste. Ważne jest, żeby znać nazwę dzielnicy, do której chce się jechać . Minibusy w kolorze niebieskim, w Europie dawno już nie dopuszczone do ruchu, w Afryce dostają drugie życie. Co jakiś czas na skrzyżowaniu dużych ulic stoją, bądź podjeżdżają wysłużone busiki. Przez otwarte okno, na współ wychylony naganiacz w kółko powtarza stacje końcową i stacje pośrednie. Przejazd kosztuje średnio 1-2 biry (tj. 18 gr) Po dzisiejszym sprawdzeniu salda konta na necie, prostujemy dotychczasowy przelicznik (tj błędne 24 gr za birra).

    Na pierwszy rzut oka Addis może zniechęcić ilością naganiaczy, żebraków, weteranów bez kończyn, powykręcanych ofiar polio, czy też zwykłych kieszonkowców, ktorzy opanowali swój fach do perfekcji. Myślę, że po powrocie z północy Etiopii, zaznajomieni z realiami tego kraju, o wiele łatwiej odnaleźliśmy się w buzującym kotle Addis. Korzystając z dnia przerwy (jutro ruszamy na południe, do doliny Omo), zwiedziliśmy jedno z ciekawszych miejsc w Addis - były pałac cesarza Hajle Selassie, w którym obecnie mieści się wydział nauk o Etiopii, a z pozostałymi budynkami tworzy kampus uniwerku AA - nasz kampusik na Ruczaju za morzem to betonowa pustynia w porównaniu z tutejszymi ogrodami Edenu. W pałacu można zobaczyć sypialnie z łazienką wielkiego Hajle Selassie. W rzeczywistości Cesarz był prezydenckiej postury, co widać chociażby po jego mikroskopijnym łóżeczku. Miał swojego poduszkowca (dla tych, co namiętnie spędzają urlop nad Bałtykiem - nie chodzi tu o wodolot), który w odpowiednim momencie podkładał siadającemu cesarzowi poduszkę pod stopy. Mimo tak prostej roboty chłop musiał się nastresować, żeby trafić w odpowiedni moment. Gdyby za późno podłożył, dyndające nogi cesarza naraziłyby władcę na śmieszność, a siebie na ścięcie bądź w najlepszym razie degradację, wyrzucenie z dworu i pewnie przymieranie głodem. Dwór cesarski opiewał w różnych dziwnych sługusów. Był tam kłaniacz, który co godzinę wychodził przed cesarza i składał ukłon, żeby władca wiedział, że minęła godzina. O innych dziwadłach Hajle Selassie przeczytacie sami u Ryszarda Kapuścińskiego w "Cesarzu". Przyległe do sypialni cesarza i cesarzowej łazienki mogą posłużyć za natchnienie dla niejednego z was - proponuję Jackowi, żeby wziął przykład z Cesarza i machnął na Rucaju za morzem podobną kompozycję, zamiast angażować dekoratorów wnętrz, architektów i innych kuglarzy ;)

    Po całym dniu negocjacji, rozmów telefonicznych (co ciekawe rozmowy telefoniczne w Etiopii należą chyba do najtańszych na świecie - minuta kosztuje mniej niż 1 gr! - warto zabrać ze sobą komórke ze ściągniętym simlockiem), udało nam się znaleźć grupę trzech Amerykańców na podróż na południe kraju. Koszt 130 USD za dobę wynajmowanego Land Cruisera z kierowcą. Południe kraju, przez to, że słabiej rozwinięte jest dużym wyzwaniem dla podróżników. Problem pojawia się jeśli chce się zobaczyć coś więcej niż kolejne mijane miasteczka na głownej trasie. Dlatego też, jedynym sposobem na dokładne zwiedzenie południa jest wynajęcie własnego samochodu.

No Comments

     "Jedziemy do Wieliczki". Skuszeni dobrą ceną - manager Ghiona ma slabość do backpackersów - nie szukaliśmy innego samozwańca z łódką, żeby zobaczyć kilka kościołów na okolicznych wyspach jeziora Tana. Mówiąc kościoły nie dajcie się zwieść, że będą to budowle przypominające nasze kościółki z Pdogórza czy nawet nawet te z Lalibeli. Bet Maryam, Ura Kidane Mihret i Kibran Gabriel to lepianki wzmocnione bambusami, czasami na kamiennych fundamentach i co najwyżej obłożone kamienistym murem. Pochodzą z XIV wieku, zamieszkiwane były przez mnichow, którzy w izolacji kontemplowali Biblię. Z tego powodu, a także, żeby nie kusić młodych adeptów, do niektórych kościołów kobiety nie mają wstępu. Zniechęceni zaporowymi cenami za wstępy do kościołów (dziękujemy w tym miejscu zorganizowanym grupom Orbisu, które za pokazanie małpy na drzewie gotowe są płacić grube baksy) chillowaliśmy się w cieniu limonek i drzewek pomarańczy, odpierając namolnych sprzedawców szmelcu, widła i powidła. Dzieciaki próbują opchnąć papirusowe miniaturki piróg, którymi lokalesi przemieszczają się po jeziorze. Ogólnie trąci to mega odpustem, z tym że zamiast plastikowych wisiorków i kiczu made in China, mają metalowe krzyże, ozdoby z fałszywego złota i srebra, kieliszki z rogów zwierząt, apaszki ręcznie tkane itd..  aha, waty cukrowej brak. Oczywiście nasi przyjaciele z Orbisu wszystko to kupują bez względu na cene i tachają na łódkę. W drodze do ostatniego kościółka doszło do małego handelku wymiennego. Nie chcąc rozpuszczać dzieciaków przy dorosłych, postanowiłem wymienić małego misia za dwie guavy, przy okazji sobie pogwarzyliśmy o rolnictwie, posługując się  podstawowym amharic-english.

      Jezioro Tana jak już wspomniałem śmiało może być porównane do Śniardw, tyle że 2 razy większe, a średnia głębokość to 14 m. Poza rekreacją tj. pływaniu pirogą lub domowej roboty rowerkami wodnymi, służy ono głównie jako źródło Tilapii (ryb, które każda z restauracji serwuje na wymarzony przez klienta sposób) - całkiem dobre, smażone lub grillowane fileciki, trochę jak nasze ukleje - podawane z ryżem i duszonymi warzywami np. słodkimi ziemniakami, marchewką lub kapustą. Ciekawe, że Etiopczycy nie kąpią się w jeziorze - może boją się hipków? Druga wersja, którą słyszeliśmy jest taka, że mało który Etiopczyk umie pływać. Jeszcze inna teoria zasłyszana mówi, że w wodzie są demony, dlatego do niej nie wchodzą, jeśli nie muszą. Jesteśmy skłonni w to uwierzyć , bo podróżując z lokalesami busem, co chwilę zamykali okna, które my z powrotem otwieraliśmy, argumentując to krótko : "Close, deamons go in bus!" - co kraj to obyczaj. Po powrocie do naszego wypasionego Ghiona i szybkim prysznicu pod natryskiem dla karłów ruszyliśmy w miasto dać szansę innej restauracji. Zaszliśmy do Summerland Hotel – wymienionego przez nasz przewodnik spośród średniej klasy hoteli.

    To był strzal w dziesiątkę. Pomidorówka jak u mamy, spaghetti jak w Neapolu, Tilapia jak z Lake Tana. No i kawa - czarna i wyśmienita. Kilka słów o kawie. Kawa to w Etiopii świętość. Pije się ją częściej niż shay (herbatę) i podawana w sposób tradycyjny smakuje rewelacyjnie. Proces przyrządzania to rytuał. Najpierw ziarna palone są na rozżarzonych węgielkach, w miedzyczasie gotowana jest woda. Następnie ziarna mielone są w czymś przypominającym nasz moździeż. Swieżo parzona, podawana jest z mlekiem - buna watat lub solo jak espresso - buna, w czarnych glinianych dzbanuszkach. Niebo w gębie. Ciśnienie podnosi o wiele skuteczniej niż włoskie espresso, a smakuje jeszcze lepiej niż ta z Syrii czy Jordanii. Kawa jest glównym produktem eksportowym Etiopii, poza biegaczami ;) Ciekawej obserwacji dokonaliśmy jadąc porannym busem z Gondar do Debark. Kilka grupek młodzieńców w dresikach i całkiem fachowych laczkach cwiczyło bieganie przed szkołą albo wracało z "zakupów" w Intersporcie. No cóż, każdy ma jakieś marzenia, Jacek chce być drugim Lato, Ania marzy o serku topionym, a oni chcą powtórzyć sukces swojego rodaka Haile Gebrselassie, który na okładce autualnego Ethiopian Air Magazine reklamuje Johnny Walkera – „He ran to school, now he's running for gold. Keep walking. Johhnie Walker black.”

Niedziela - Wodospad na Nilu Blękitnym i wykład o ekonomii, czyli urlop jak w Ciechocinku.

     Dziś w planie wodpospad w Tis Abay, miejscowości oddalonej o godzinę jazdy po wybojach z Bahir Daru. Tis Abay, znaczy w amharskim nic innego jak dym Nilu. Wodospad Tis Isat, porównywano kiedyś do wielkich Wodpospadów Wiktorii, po wybudowaniu elektrownii wodnej stracił wiele ze swojej okazałości.

TEN WYKŁAD PROSZĘ PRZEMYŚLEĆ, BO COŚ MI SIĘ TU NIE ZGADZA, MARCIN MIAŁ ZAWSZE PROBLEMY Z LICZENIEM! – przyp. JG

    Poza wydatkami na codzienny wikt płaci miesięcznie 200 birrów (34 zł) za prywatną szkołę i kolejne 200 za lokum do spania – tj. obskórną norę bez prądu i wody. Mowiąc o tutejszej walucie - żeby lepiej zrozumieć siłę nabywczą birra, trzeba by przyjąć że 1 birr = 1 pln. Kawa lub herbata w kawiarni to odpowiednio 3 i 4 birr. Bus lokalny do Tis Abbay (jak z Krakowa do Zakopanego) -  11 birr. Pyszny soczek z mango lub awokado – 7 birr (praktycznie bardziej przypomina mus niż sok). Obiad dla 2 osób w lepszym hotelu - 100 birr. Piwo na mieście 8 birr, a w hotelu na werandzie 12. Może to trochę na wyrost, ale większość turyściaków podróżujących z Orbisem nie czuje siły nabywczej birra, bo cały czas przeliczają na USD lub EUR.  I tak, nie ma dla nich zauważalnej różnicy czy dają komuś 1 biir (4 eurocenty) czy 10 birr. Dla nich to drzazgi, dla tubylców pół dniówki ochroniarza stojącego przy bramie do hotelu 24h na dobę - odpowiednik naszego ciecia, z tym, że z kałachem i bez normowanego czasu pracy. W Tis Abay - jak nas ostrzegano, nachalność przewodników samozwańców i dzieciaków wyciągajacych od białasków one birr czy pen, sięga zenitu. Niestety całą drogę wokół przełomu Nilu Błękitnego towarzyszyła nam sztafeta. Jedni rezygnowali, inni podłączali się. Trzeba się z tym pogodzić inajlepiej odpowiadać im tak, jak  oni sami zagadują. Np. jak chcą one birr to mówisz im: "you you! give me one birr!" lub "give me your shoes". Wtedy chyba uswiadamiaja sobie jak wygląda ich zachowanie dla nas i dają sobie spokój. Poza tym w kolo powtarzaliśmy jak mantrę, że szkoła to miejsce, gdzie powinny być (zwłaszcza , że dziś niedziela :P). Z wodospadem udało nam się jak ślepej kurze. W niedzielę zakręcała kurek od jednej z turbin i wody jest 50% więcej, co niby ma nakręcać turystykę – czy tak jest? Nie wiem, ale 90% towarzystwa było pochodzenia etiopskiego. W końcu jest niedziela, więc hejże na Kryspinów! Tak czy inaczej, uważam, że będąc w Etiopii warto odwiedzić pierwszy wodospad na drodze Błękitnego Nilu.

3 Comments

Czwartek - Góry Siemen, przybieżeli pastuszkowie, Niemcy z Orbisem, Paryż - Dakar do Gonder

     Po wieczornym telefonie od Charliego odetchnęliśmy z ulgą. Charlie na spokojnie przemyślał w domu z żoną przy szklaneczce shaju (tutejszej herbatce, którą jeśli parzyć w sposób typowy, ma nutę cynamonu), że chyba nie opłaca się robić pustego przebiegu i jadąc w Góry Siemen po grupę turystów, którą zawiózł trzy dni wcześniej, chętnie nas weźmie. Choćby za 300 birr (wyjściowo chciał 1000!! – 160 zł).   Zajęło mu to około pół dnia lub też chciał nas wziąć na przetrzymanie.  Kto jak kto, ale polak wyrolować się nie da ;). Wyruszyliśmy o 6 rano minibusem Charliego w góry. Z Gondar do Debark zajęło nam to  4 godziny (około 100km). Droga jest przebudowywana - oczywiście przez wszędobylskich Chińczyków.  Jeśli i u nas będą tak budowali autostrady jak w Etiopii drogi to za 4-5 lat będą w nich większe dziury niż te z ulicy Kazimierza Wielkiego. Droga jest tak wyboista, że można by ja porównać do tej między granicą tajską a Phnom Phen, którą jednak nie jechaliśmy ;). Pierwszy raz widziałem jak cała deska rozdzielcza w Toyocie porusza się kilka centymetrów w górę i w dół (prawo- lewo też ) w rytm walenia głową w dach.  Ania kimając z tyłu lewitowała kilkanaście centymetrów nad kanapą. Do tego niewyobrażalny pył, który jest nieodłączny w całej Afryce. Pył wchodzi do nosa, włosy nabierają koloru gliny, a ciuchy koloru khaki. Nic nie daje zamknięte okno, wyłączony nawiew. Pył jest jak wierny towarzysz, gdyż większość dróg w Afryce nie jest asfaltowana. Widoczki kolorowego autobusu przecinającego afrykańskie pola z chmurą pyłu ciągnącą się na pół kilometra to tutejsza codzienność.

     Debark to afrykańska dziura. Poza centrum turystycznym parku Siemen Mts i hotelem 1,5 gwiazdki, gdzie nie było wody ani prądu - nie ma nic zasługującego na uwagę. Centrum turystyczne to maszynka do dojenia turystów - dosłownie. Każdy wjeżdżając do parku Siemen musi uiścić opłatę - to zrozumiałe, do tego musi mieć przewodnika i scouta, który nosi domowej roboty pepesze (prędzej strzelał z niej banie z kompanami niż kulami). Nic nie dały tłumaczenia, że jedziemy z Charliem do Siemen Lodge, żeby się przespacerować po okolicy (a nie zagłębiać w dzikie góry). "You must have a guide, scout and a guide!". Pytamy po co? Oni, że pierwszy dla ochrony, a drugi, żeby nam tłumaczył co, gdzie i jak. Ania spasowała. Ja walczyłem dalej. Na szczęście podjechali inni turyści. Okazało się, że to nasi sąsiedzi z zza Odry, ze Stuttgartu. Niereformowalni typowi Niemcy zachodni , dla których wydanie 3 tys. euro za 3 tygodnie po Etiopii to pestka. Płynnym bawarskim przedstawiłem im jak się mają sprawy. Zgodzili się na wzięcie wspólnego zestawu scout + guide. Pojechaliśmy do Lodge'a. Siemen Lodge (SL) jest położony na wysokości 3260 m. n.p.m. i oddalony od Debark o 20 km. Stamtąd w obstawie 70-cio letniego scouta z galopującymi suchotami i trzydziestokilkuletniego guide'a ruszyliśmy na trek po Siemen.  Trek trwał około 3h, widoki zapierające dech w piersiach. Po drodze co chwilę napotykaliśmy grupki kilkuletnich dzieciaków, które zamiast być w szkole, zarabiały na szlaku łażąc za turystami. Nauczeni przykładem Azji, że i tak wszystkim nie pomożemy, pouczaliśmy je żeby chodziły do szkoły i pilnie sie uczyły. Dając pieniądze, tylko utwierdza się dzieciaki w przekonaniu, że zebraniem zarobią więcej niż rodzice, którzy zajmują się wypasem owiec lub chałupnictwem. Oczywiście guide powiedział 2 słowa, a scout tylko szczerzył zęby, ale tak czy inaczej skasowali 275 birrów. Wzięli się pod ręce i zostawili nas.

     W Siemen Lodge wdałem się w dyskusję z paternalistycznym Klausem. Twierdził on, że dzięki turystom, którzy szastają pieniędzmi i każdemu dają na piwo, kraj ten zmieni się wkrótce w drugą Irlandię. Z grzeczności i różnicy wieku, nie wyprowadzałem go z błędu. Szczególnie, że mieliśmy wracać do Gondar z nim, jego uległą małżonką Marion i kierowcą - somalijskim piratem z pończochą na głowie. Niestety przez takich turystów cierpią wszyscy. Nie chodzi o 10 baksów dla dziadka z giwerą, który w 3h spacerem po szlaku dostał równowartość tygodniówki. Cierpią dzieciaki, które nauczone, że wyciągając rękę i wołając   "You! You! One birr!' dostają dziennie po 50-100 birr, nie pójdą do szkoły uczyć się, bo łatwiej stać na szlaku i potem zostać analfabetą. Cierpią inni turyści, obskakiwani przez żebrzące dzieciaki i dorosłych, bo to odpycha ich od bliższego kontaktu z tubylcami, ograniczając go do wyrzucania zwitków birrów przez okna Land Cruiserów. Cierpią wreszcie sami backpackersi, bo Etiopczycy przyzwyczajeni do tego, że turysta rzyga pieniędzmi i jest gotów zapłacić każdą cenę, przepłaca z każdym miesiącem 10 % więcej za usługi, transport, wycieczki. Chyba, że to ich inflacja tak rośnie - ekonomem nie jestem, mogę się mylić.

Piatek - z Gondar do Bahir Dar czyli Lake Tana first impression

    Jako że piątek - tygodnia koniec i początek, postanowiliśmy dziś pociągnąć spanie do 9 (od 21 można sie wyspać ;)),  szczególnie po wczorajszych przeżyciach w Górach Simien. Po lekkim śniadaniu, które składało się z resztek z wczorajszej kolacji, tj. 10 małych bananów i zeschniętej bułki, ruszyliśmy na poszukiwanie transportu do Bahir Daru - siódme największe miasto Etiopii, 185 tys. mieszkańców, a to za przyczyną wielkiej zapory wodnej, produkującej energię dla  miasta i okolic. Dzięki tej budowie, Bahir Dar z małej rybackiej wioski nad jeziorem Tana, wyrosło na spory kurort z wieloma hotelami położonymi nad brzegiem malowniczego jeziora - trochę jak nasze Śniardwy, tylko zamiast leszczy i sandaczy - krokodyle i hipopotamy. Transport do BH sam się znalazł. Po zejściu do recepcji (dużo powiedziane - biurko z krzesłem) naszego Circle Hotel (tak, tak, hotel był naprawdę w kształcie koła, niczym Salwator Tower na Bronxie) zagadnął nas jeden z kolesi tam pracujących. Po 5 min podjechał mini bus, który za jedyne 65 birr zabrał nas w niezapomnianą drogę do kurortu nad jeziorem Tana. Nie zapomnimy jej z powodu niesamowitego ścisku jaki tam panował. 160 km w 11-osobowym busie w 20 osób w 4 godziny. Nawet z JG nie jeździliśmy tak skompresowani po Syrii, pamiętnego 2005 roku, vide relacja, notabene pierwsza w historii globtroterii.

      Po wysypaniu się na dworcu w BH i zaczerpnięciu kilku haustów świeżego powietrza ruszyliśmy do znanego nam z przewodnika Bradta Hotelu Ghion. Coś w rodzaju naszego Orbisu. Ghion ma sieć hoteli dla swoich gości, którzy za bagatela 12 tys. PLN kupują wycieczki po Etiopii, vide spotkana w dniu wczorajszym para Niemców. W 3 tygodnie przerzucają ich jak worek kartofli po Etiopii, to samolotem, to wypasionym Land Cruiserem za 200 tys. euro (cenę podał nam kierowca i raczej nie przesadził, bo samochody w Etiopii są około 2-3 razy droższe niż w EU z powodu wysokich podatków). Wracając do Ghion - Hotel Bahir Dar, hotel jest powalający (bez sarkazmu), mimo iż wyleciał z sieci (ale pozwolono właścicielowi nadal korzystać z nazwy - pewnie za drobną opłatą) jest chyba jednym z lepszych wśród budget accomodations, licząc sobie 300 birr za noc. Po szczerej rozmowie z managerem zbiliśmy cenę na 200 birr na noc, oczywiście nie wspomniałem, że jestem lekarzem, a Ania pracuje w PwC, bo pogawędka polegała na przeglądaniu książki meldunkowej, gdzie każdy gość wpisuje swoje dane, w tym zawód. Tak więc, co drugi wpisany tam był doktorem, co trzeci pilotem, a co czwarty executive managerem w wielkiej korporacji - tak więc historia Jasona Mrówki z Filipin znajduje naśladowców ;).

   Ale o hotelu, składa się on z około 30 bungalowów położonych wśród zółciutkich i błękitnych irysów, róż i innej maści afrykańskich chabazi - jak im to zdechnie to klapa, mogą zwijać biznes ;). Pokoik z narzutą jak u babuszki na wsi, a prysznic dla karłów z zamontowanym natryskiem na wysokości 150 cm. Ogród rulez! - zdjęcia potwierdzą, teraz siedzimy w beach  barze, sączymy soczki - ja piwo St George (w mojej ocenie 8/10). Zaraz ma wjechać rybka (Tilapia) z oddalonego o 10m jeziora Tana. Ciekawa sprawa, rachunek wjechał jeszcze przed spożyciem - zawsze można się przecież rozmyślić.

No Comments